بزرگداشت «احمدرضا معتمدی» در مراسم پایانی چهلمین جشواره فیلم فجر برگزار خواهد شد
بزرگداشت «احمدرضا معتمدی» فیلمساز، استاد دانشگاه و نظریهپرداز سینما در مراسم اختتامیه چهلمین جشنواره فیلم فجر برگزار خواهد شد.
دکتر «احمدرضا معتمدی» متولد 1340 تهران، فیلمساز، استاد دانشگاه، نویسنده کتب سینمایی و نظریهپرداز سینما، دانشآموخته رشته اقتصاد از دانشگاه تهران و دارنده مدرک دکترای رشته فلسفه از دانشگاه علامه طباطبایی است که ساخت آثاری چون سوتفاهم، راه رفتن روی سیم، آلزایمر، قاعده بازی، دیوانهای از قفس پرید، زشت و زیبا و هبوط را در کارنامه دارد.
او در چهلمین جشنواره فیلم فجر به عنوان یکی از داوران بخش سینمای کوتاه فعالیت دارد.
پرهام نورافزا
مهمترین رویداد سینمایی ایران با حضور اساتید دانشگاهی و علمی در حوزههای مختلف هنر و علوم انسانی در چهلمین دوره از برگزاریاش به شکل ایدهآل خود نزدیکتر شد.
این رویداد سینمایی به عنوان مهمترین رکن سینمای ایران و نمایانکننده سیاستهای کلان فرهنگی، سالهای متمادی به محلی برای نمایشهای حاشیهای سینما درآمده بود و عدم توجه به مسائل ریشهای در قالبهای فرهنگی و اندیشهای از یک سو و کمرنگشدن وجوه آموزشی در حوزه سینما از سوی دیگر سینمای ایران را با مشکلات مختلفی مواجه کرده بود تا جایی که فیلمهای سینمای ایران جذابیت و کارکردهای مورد نظر سینما را در مواجه با مخاطبانش تامین نمیکردند.
جشنواره فیلم فجر از ابتدا هم ضمن نمایش فیلم به عنوان محملی برای اندیشهورزی و گفتگو در نظر گرفته شده بود که در کنار نمایش فیلمهای تازه تولید شده، بحث بر سر چیستی و چگونگی آن ها هم مطرح شود.پرهام نورافزا
نشست سینمای راهبردی با نگاهی به فردا با سخنرانی سعید غفاری در خانه جشنواره برگزار شد.
در نهمین روز از برگزاری جشنواره فیلم فجر، نشست تخصصی تحت عنوان «سینمای راهبردی با نگاهی به فردا» با حضور دکتر مهدی ناظمی(مجری) و دکتر سعید غفاری(عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق) در خانه جشنواره برگزار شد.
غفاری در ابتدای این نشست در خصوص سینمای راهبردی گفت: سینما نقطه تلاقی هنر، فرهنگ و رسانه است. ترکیب رسانه و هنر قابلیتی به سینما داده که آن را به عاملی تاثیرگذار در حوزه فرهنگ تبدیل کردهاست. سینما ظرفیت بیبدیلی برای تبدیل زمان دارد و میتوان گذشته، حال و آینده را بازنمایی کرد. به دلیل همین ویژگی ظرفیت تولید، توزیع و غلبه روایت را دارد. فناوری نیز ظرفیتهای این رسانه را افزایش داده تا بتواند در بازتولید روایت ما از فرهنگ اثرگذار باشد. سینما میتواند مخاطب را با خود همراه کند و شرایطی را به وجود آورد که دیگر به سینما به عنوان ابزار معمولی فکر نکنیم.
پرهام نورافزا
نشست دانشگاهی «سینما در دوران پساتلویزیون» در روز هشتم بخش فرهنگی جشنواره برگزار شد.
نشست فرهنگی «سینما در دوران پساتلویزیون» با حضور محمد حسامپور، معاون ساترا [سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر] و علی رجبزاده، دانشیار دانشگاه صدا و سیما برگزار شد.
محمد حسامپور در این نشست با بیان اینکه در عصر فراتلویزیون هستیم، ادامه داد: اگر در چرخه تولید تا توزیع تلویزیون صحبت کنیم، میبینیم که تولید مخاطب مدنظر است، تلویزیون سنتی دچار افول شده که نشان دهنده دوران پساتلویزیون است.
او ادامه داد: اکنون تلویزیونهای اینترنتی افزایش یافته است و تلویزیون اینترنتی بیبیسی باید با تلویزیونهای مجازی مقابله کند که نشان دهنده رشد این بخش است. دوران طلایی تلویزیون 1950 است که هنرمندان تلویزیون را طلایی میدانستند و هنرمندان از تئاتر به تلویزیون آمدند که به دلیل امکان پخش زنده تئاتر این بحث بیشتر رشد یافت.
معاون ساترا گفت: این تئاتر با همه مخاطبان ارتباط داشت و دوره طلایی کار کارگردانان و بازیگران بود. در دورانی تلویزیونهای بیشتری مطرح شد که کیفیت آن رشد داشت و کیفیت بسیار مطرح بود و نتفیلکس نیز وام گرفته از همان دوران است.
حسامپور افزود: دوران پست تی وی از نظر زیباییشناسی اتفاقی میافتد که پیشرفت فناوری باعث اختراع تلویزیونهای باکیفیت شده و پخش تلویزیون رشد میکند و در اینجا تلویزیون خود را تا حد زیادی مثل سینما میکند.
او با اشاره به اینکه دیجیتالی شدن تلویزیون امکان تلفیق تلوزیون و اینترنت را ایجاد میکند، ادامه داد: نسل فعلی با اینترنت با تلویزیون آشنا میشود که قبل برعکس بود. در نسل فعلی مخاطبان به دلیل همگرایی دستگاهها عملا تغییر و تحولی در نگاه مخاطب ایجاد میشود. شاید در روز شما شش الی هفت ساعت درگیر تلویزیون باشید اما با دلیل پیشرفت گوشی شما روزانه 10 ساعت را برای آن وقت میگذارید که نقش آن را در زدگی شما بیشتر میکند.
معاون ساترا با اشاره به اینکه هر مخاطب با سلیقه خود محتوا را انتخاب کند، ادامه داد: اواخر سالهای 2010 انواع و اقسام آن شکل میگیرد. در سال 2011 کمتر از یک میلیون کاربر داشت و در سال 2020، 140 میلیون یوزر ساخته شده است که 340 هزار نفر مخاطب رشد بسیار زیادی داشته است. با این اتفاق ارتباط تلویزیون و سینما بیشتر میشود.
او در ارتباط با زیست بوم تلویزیونهای آنلاین، گفت: بومیهای تلویزیون مثل تلوبیون، بومیهای محتوا وام گرفته از تلویزیون و بومیهای آنلاین مثل فیلیمو حاضر هستند، استراتژیهای توزیع فیلمهای سنیمایی با گسترش تلویزیون اینترنتی تحول یافته است.
معاون ساترا ادامه داد: در گذشته رسیدن فیلم از سینما به مخاطب عام زمان زیادی میبرد اما امروز با تکثیر پنجره های پخش رو به رو هستیم. توزیع فیلم از سینما به دی وی دی 200 روز در سال 2009 بود که با این نوع توزیع به 120 روز در 2020 رسید.
حسام پور، تصریح کرد: آیتمهای موجود در فیلیمو سالانه به 40 هزار آیتم میرسد که نشاندهنده رشد توزیع فیلمهای داخلی و خارجی در پتلفرمهای آنلاین است. تلویزیون به دنبال این بوده است که با تلویزیونهای اینرتنتی تعامل داشته باشد و خود تلویزیون آخرین حلقه پخش باشد و اولین پخش در پنجرههای مجازی باشد این همکاریها باید شکل بگیرد و در این بحث عقب تر از دنیا هستیم.
در ادامه علی رجبزاده طهماسبی، دانشیار دانشگاه صدا و سیما گفت: اکنون برخی از سینماگران به علت سرعت بالای اینترنت که مخاطبان در اختیار دارند آثارشان را پلتفرمهای اینترنتی قرار میدهد.
او با بیان اینکه دنیای سینمایی امروز مخاطب محوری است، گفت: وقتی در شبکههای تلویزیونی آثار منتشر میشوند مخاطبان صرفا دریافت کننده هستند و تنها میتوانند موضوعات و شبکه خود را انتخاب کنند اما اگر در تلویزیونهای اینترنتی نگاه کنید ارتباط دو طرفه است و مخاطب خودش دریافت میکند چه چیزی ببینید و در اختیار دیگران قرار میدهد.
این دانشیار دانشگاه ادامه داد: اگر به دوران پساتلویزیون نگاه میکنید متوجه خواهید شد مخاطب تعاملاتی هم دارد و به تبع باید برای عرضه آثار از شیوههای نوین استفاده کرد زیرا ما میتوانیم محتوا مورد درخواست مخاطب را در اختیارش قرار دهیم.
طهماسبی تصریح کرد: یکی از قابلیتهای پرطرفدار ایپیتیوی ویدیوها این است که سیستمها بر اساس درخواستهای مخاطبان تولیدات میکنند و این محصول همگرایی صنعت رایانه و مخابرات است. این آیپیتیویها در سه مدل عرضه تولیدات را عرضه میکنند یک، می.توانند به مدل تراکنشی باشد بر اساس ارائه خدماتی که میگیرید هزینه پرداخت میکنید.
او ادامه داد: مدل دوم همانند subscription است که به شکل اشتراکی و آپلودی بوده و جالب است که در این مدل صدهزار آثار عرضه میشود و ما برای استفاده از آنها از ابراز هوشمند استفاده میکنیم این مدل فیلمهایی است که الان خیلی از کاربر ها در ایران از آن استفاده زیادی میکنند.
این استادیار گفت: مدل سوم مدل advertising tv است مثل یوتویوب که فیلم رایگان قرار میدهد و پولشان را برساس تبلیغات شبکه ها به دست میآوردند به راحتی موسسات و سازمانها پولهای بسیار زیادی را از همین تبلیغات کسب میکنند.بنابراین سینماگران نباید نگران پخش آثار در ایپیتیویها باشند چراکه اینگونه هم مخاطبان با ارشیویی از محتواها هم رو به رو هستند.
او ادامه داد: اگر ما به سینما نرویم سینما داران آسیب میبینند. وزارت ارتباطات میتواند با به دست آوردن شرایط مختلف راه را باز کنند و باعث رشد سینما شود. یک فرد فرهنگی در خانواده میتواند افراد را به سالن سینما ترغیب کند سالن سینما یک ارزش است ما باید فضای فیلم دیدن را ایجاد کنیم سینماگران نباید نگران مخاطبان باشند چرا که ما به وسیلههای مختلف سالنهای سینما را به خانهها میآوریم و آنهاهم پولشان را از طریق دیگر به دست میآورند. بنطر من مهمترین تاثیرات در آثار سینمایی است اگر اثری میسازید محتوا فیلمها بسیار مهم خواهد بود زیرا باید لحاظ کنید که مرز بین واقعیت و تولیدات از بین نرود، اگر اثری با کیفیت و محتوا خوب باشد هیچوقت مخاطب از دست نخواهند رفت.
طهماسبی در پایان گفت: سینماگران با مدلهای مدرن و ارتباطی میتوانند محتوا را به مخاطبان منتقل کنند و این فرصت بدون شک، فضای رشد و تعالی را فراهم خواهد کرد.
پرهام نورافزا
نشست فرهنگی بازاریابی در سینمای ایران با سخنرانی «محمد اطبایی» کارشناس امور بینالملل سینما، «رائد فریدزاده» معاون بینالمللی بنیاد سینمایی فارابی، دکتر «بهروز محمودی بختیاری» عضو هیات علمی دانشگاه تهران برگزار شد.
حسین یزدانشناس مجری نشست در ابتدا درباره باراریابی در سینما اظهار کرد: «بازیابی در معنا یعنی حرفهای که برای جذب مخاطب در عرصههای مختلف انجام میگیرد، سینما یکی از هنرهایی است که صنعت در آن کاربردهای زیادی دارد و نیاز آن به بازیابی مملوس است.»
او افزود: «در صنعت سینما همیشه این سوال وجود داشته است که هزینههای خرج شده چگونه بازمیگردد؟ و در این رابطه پژوهشهای زیادی شده و به این نتیجه رسیدهاند که یکی از راههای برگشتن هزینهها بازاریابیهای زیاد است.»
مجری نشست بیان کرد: «در کشور ما رشته سینما در سطح دانشگاه بسیار ضعیف عمل میکند، چراکه در دانشگاهها بیشترین تاکید بر بخشهای هنری است. همچنین در دانشگاههایی هم که سمت و سوی ارتباطی دارند، در سویه رسانهای سینما کار میشود و اینجا نیز وجه صنعتی سینما مغفول مانده است؛ اما برگزاری چنین نشستهایی قطعا تاثیرگذار خواهد بود چراکه سینمای ما نیاز به این موارد نیاز دارد.»
او ابراز داشت: «طبق بررسیهای انجام شده، کشور ایران از فیلمهای تولید شده در دنیا 2 درصد سهم دارد و گردش سینما و مالی سهم ما در دنیا مبلغی حدود 40 میلیارد است؛ این مبلغ در جهان حدود 800 میلیون دلار میشود که بعداز تبدیل به واحد پول باید گردش سینما حدود 23 هزار میلیارد تومان باشد.»
یزدانشناس عنوان کرد: «این مبالغی که گفته شد در حالی است که گردش مالی سینمای ایران در سال 1398 تنها نزدیک به 300 میلیارد تومان بود و این قیمت اصلا قابل قیاس نیست؛ زیرا بین تولیدات و درآمد شکاف وجود دارد که نشان میدهد کلید صنعت سینما بازاریابی است، در این راستا یکی از کلیدهای بازاریابیها تبلیغات خواهد بود که رسانهها میتوانند بستری برای تبلیغات باشند. همچنین بستر دیگر برای بازاریابی آنونسهای سینمایی خواهد بود.»
در ادامه رائد فریدزاده، معاون امور بینالملل بنیاد سینمایی فارابی با اشاره بازاریابی در سینما اظهار کرد: «بازاریابی در سینمای ایران باید وجه بینالمللی بگیرد. ما باید از بازار سینمای ایران فراتر برویم و ببینیم در بخش بینالمللی چه نکاتی را باید لحاظ کنیم و چه بازاری مدنظر ما قرار دارد. بدیهی است زمانی که از بازار فیلم صحبت میکنیم، محصول ما فیلم است که باید عرضه کرد، اما به این سادگی نیست.»
او افزود: «خیلیها نمیدانیم زمانی که در رابطه با بازار فیلم صحبت میکنیم به چه میزان میتوانیم ملاحظات را بیان و تبیین کنیم. اگر واژهای که در رابطه با آن صحبت میکنیم روشن نباشد قطعا مسیرمان را درست تبیین نخواهیم کرد. وقتی میگوییم بازار فیلم، چند قطبیهایی بین بازار فیلم و جشنوارهها پیش میآید اما بدانید که فیلمها صرفا به بازار فیلم معطوف هستند.»
معاون امور بینالملل بنیاد سینمایی فارابی بیان کرد: «اگر سینمای ایران قصد داشته باشد صرفا در چارچوب محدود جغرافیایی محصولات تولیدی خودش را عرضه کند، خواهید دید که این صنعت سوددهی مناسبی نخواهد داشت و قطعا آینده درخشانی هم از لحاظ سینمایی ندارد.»
او ابراز داشت: «قطعا صنعتی شدن، فرآیندهای خاص خودش را دارد و ما اکنون در قدمهای نخستین قرار داریم، زیرا خروجی یک صنعت در رابطه با تولیدکنندگان تعیین نشده و همچنین کارکرد سینمایی هنوز به درستی شفافسازی نشده است.
فریدزاده تاکید کرد: «زمانی که صحبت از صنعتی شدن میکنیم، یعنی از بدو تولید و ایده باید تعاملات خودمان را داشته باشیم و مشخص کنیم این اثر برای کجا و با چه مخاطبی تولید میشود. متاسفانه این مسئلهای که سرمایهها از جاهای مختلف جذب شوند هنوز در ایران جا افتاده نیست.»
او اعلام کرد: «اگر به تولیدات نگاه کنید، خواهید دید بیشتر فیلمهای جشنوارهای، تولیدات مشترک چند کشور هستند؛ و این راهکاری برای ورود به بازار سینما است که کشورهای دیگری را که میتوانند فعالیت مشترک داشته باشند، در تولیدات دخیل کنید و به واسطه این فعالیت مشترک سرمایهگذاران بازار آن کشور هم در تولیدات خود لحاظ داشته باشید چراکه قطعا پخشکنندگان تنها در عرضه بینالمللی توفیقی نخواهند داشت و آنها زمانی که در کنار شما باشند میتوانند به محصول شما کمک کنند.»
معاون امور بینالملل بنیاد سینمایی فارابی خاطر نشان کرد: «درحال حاضر در رابطه با صنعتی شدن سخن میگوییم اما هنوز نمیدانیم چگونه یک اثر را باید عرضه کنیم، اگر میخواهیم صنعت مخصوص خودمان را داشته باشیم باید از ابتدا مولفهها را در کنارهم ببینیم و رویکرد کلینگر داشته باشیم و منظومه سینمایی را لحاظ کنیم.»
او ادامه داد: «ما میتوانیم با صنایع مجاور ارتباط برقرار کنیم و در فیلمها هنرهای مختلف را دخیل کنیم. این موردی است که برای سرمایهگذاران میتواند انگیزه ایجاد کند.»
فریدزاده افزود: «سینمای ایران در 4 دهه اخیر بهگونهای در دنیا شناخته شده است که بخشی از آن، نوع خاصی از سینمای ایران را معرفی می کنند، سینمای ایران با نام و مدل خاص خود در جهان مشتریان و بینندگان خاص خود را دارد.»
او همچنین متذکر شد: «اکنون در فرانسه چندین فیلم ایرانی اکران میشود و با استقبال خوبی روبهرو بوده است. فیلم متری ششونیم در دورهی کرونا حدود 1.5 میلیون یورو درآمد داشته است که نشان میدهد ظرفیت خوبی وجود دارد؛ اما به دلیل مشکلات حقوقی سینمای بینالمللی ما دچار مشکل شده است.»
معاون امور بینالملل بنیاد سینمایی فارابی ادامه داد: «نبود قانون کپیرایت در پخش آنلاین مشکلزا است. در منطقه جغرافیایی ما رقبای جدی وجود دارند اما باید با کشورهای همزبان با خود همکاری کنیم که فارابی هم در آن راستا فعالیتهای را انجام داده است.»
او تصریح کرد: «باید بازار منطقهای با همکاری و سرمایهگذاری سایر کشورها مدنظر قرار گیرد. ما بازیگر شناخته شده کمی در حوزه بینالملل داریم اما کارگردانان بینالمللی زیاد داشتهایم.»
فریدزاده در پایان گفت: «نخستوزیر فرانسه اعلام کرد که ایران را با یاد حافظ و فرهادی میشناسد که این نشان میدهد کارگردانان و مولفهای خوبی را در 40 سال اخیر پرورش دادهایم، البته این به شرطی خواهد بود که بتوانیم صنعت سینما را بازتر و آن را در تعامل کشورهای دیگر بازسازی کنیم.»
بهروز محمودی بختیاری، دانشیار پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران با اشاره به نقش تبلیغات سینمایی در بازاریابی اظهار کرد: «پوسترهای سینمایی ایران جذاب نیست؛ طبق گزارش عباس بهارلو تا سال 1357 به صورت دقیق، آنونس سینمایی در 1195 فیلم وجود داشته که 928 تای آنها بهصورت تله وجود دارد و 267 فیلم دیگر وجود ندارد.»
او افزود: «از سال 1333 آنونس در سینمای ایران وجود داشته و دختری از شیراز اولین آنونس سینمای ایران بوده است. بعد از آن سال، 1142 فیلم داریم که برخی از آنها آنونس نداشته یا از بین رفتهاند، پیشبینی میشد 1100 آنونس موجود باشد اما 550 آنونس وجود ندارند.»
دانشیار پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران اظهار داشت: «برای فیلمهای هنری نیز آنونس موجود بوده اما اصولا فیلمهای غیر تجاری اصلا آنونس نداشتند. از سال 1333 از آنونس صحبت شده اما قبل از آن هم تلاشهایی انجام شده بود که به این موارد، در یک مستند در سال 1356 پرداخته شده است؛ در این مستند از فیلم لیلی و مجنون (عبدالحسین سپنتا) یکسری تصویر متحرک هم وجود دارد و این نخستین تلاش موجود برای بازاریابی سینمایی نامیده میشود.»
محمودی بختیاری اذعان کرد: «سپنتا اولین کسی بود که تلاش کرد از تصاویر منتخب فیلم آنونس بسازد، ساموئل خاچیکیان آنطور که باید به مسائل ورود نکرد، چراکه 32 فیلم تولید شده بود که 26 فیلم آن بعد از انقلاب بود. فیلم عقابها هنوز پربینندهترین فیلم تاریخ سینمای ایران است. طبق ادعای خودش همه فیلمهایش آنونس داشتهاند اما آرشیوی ندارد و حتی پسرش هم نیز آرشیوی از فعالیتهای او ندارد، او برای اولین بار به اهمیت آنونس پی برد و یکسری از پلانهای خودش را برای استفاده آنونس ساخت.»
او تاکید داشت: «الگوی ساخت آنونس نیز از ساموئل خاچیکیان است که الگوی او تا زمان انقلاب تکرار شونده بود؛ البته در سالیان اخیر تغییراتی در آن ایجاد شده است. فیلم دختر شیرازی 3 میلیون ریال فروخت که رقمی ویژه در آن زمان بود که درخواست شد دوبله فرانسوی شود اما در همان زمان این کار انجام نشد.»
دانشیار پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران ادامه داد: «اما بازهم نخستین آنونس دوبله شده نیز دختر شیرازی بود که بعدها به فرانسوی دوبله شد، آنونس لزوما به ترتیب خود فیلم نیست و میتواند تفاوتهایی هم داشته باشد؛ فیلمهای خاچیکیان در خارج از کشور نیز به دلیل درک بالای او از ساخت آنونس فروش خوبی داشت.»
او اظهار کرد: «متاسفانه پوسترهای الان الگوی خاصی ندارند و صرفا چهار چهره بر آن نقش بسته است. خاچیکیان در ساخت آنونس بسیار خلاق بود مثلا در آنونس فیلم یک قدم تا مرگ، خودش در آنونس حضور داشت که نشان می دهد از هیچکاک الگو گرفته است، او در آنونسهای خود به طور کامل خود و کارهایش را معرفی میکند که نشان میدهد با بازیگر سالاری مخالف است.»
محمودی بختیاری بیان کرد: خاچیکیان پایهگذار نوشتن کلمه روی عکسهای فیلم برای معرفی فیلم در آنونس است، از دهه هفتاد الگوی آنونس تغییر یافت، نریشن و اسم عوامل فیلم از آن حذف شد، همچنین پوستر به جای نقاشی با عکس شکل گرفت.»
وی در پایان گفت: «در کشورهای افغانستان و تاجیکستان، زبان فارسی رسمی است و درخیلی از کشورهای دیگر هم زبان ما رایج است، برخی از کشورها نیز مهاجران ایرانی زیاد دارند، پتانسیل 4.5 میلیون نفری آمریکای شمالی بسیار خوب است اما نبود قانون کپیرایت در ایران مشکلات بسیار جدی ایجاد کرده است.»