نگاه، نقد و یادداشت مطالب فرهنگ و هنر
نگاه، نقد و یادداشت مطالب فرهنگ و هنر

نگاه، نقد و یادداشت مطالب فرهنگ و هنر

5 فیلم برتر آرای مردمی جشنواره فیلم فجر در استان تهران تا 15 بهمن اعلام شد

پنج فیلم برتر آرای مردمی جشنواره فیلم فجر در استان تهران تا 15 بهمن اعلام شدند.

به گزارش مرکز اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی جشنواره، با توجه به آخرین آمار آرای مردمی در استان تهران، پنج فیلم پیشتاز آرای مردمی از روز آغاز جشنواره تا 12 ظهر روز 15 بهمن، از مجموع 206.415 بلیت فروش رفته در این استان به شرح زیر است: 
1.    «ملاقات خصوصی» به کارگردانی «امید شمس»  و تهیه‌کنندگی «امیر بنان» 
2.    «موقعیت مهدی» به کارگردانی «هادی‌ حجازی‌فر» و تهیه‌کنندگی «حبیب‌الله والی‌نژاد» 
3.    «علف‌زار» به کارگردانی «کاظم دانشی» و تهیه‌کنندگی «بهرام رادان» 
4.    «شادروان» به کارگردانی «حسین نمازی» و تهیه‌کنندگی «عباس نادران» 
5.    «مرد بازنده» به کارگردانی «محمدحسین مهدویان» و تهیه‌کنندگی «امیر بنان و کامران حجازی» 
گفتنی است، آرای مردمی اعلام شده، براساس تعداد رای ثبت شده و کیفیت میانگین رای است.

جزئیات نحوه اخذ آرای مردمی جشنواره فیلم فجر اعلام شد

مدیر فناوری اطلاعات چهلمین جشنواره فیلم فجر درباره نحوه اخذ آرای مردمی این دوره توضیحاتی ارائه داد.

میلاد شکرخواه مدیر فناوری اطلاعات چهلمین جشنواره فیلم فجر در خصوص چگونگی جمع آوری آرای مردمی گفت: ما امسال در چهلمین دوره جشنواره با دقت نظر بیشتر، بحث آرای مردمی جشنواره را به صورت آنلاین و از طریق سامانه سمفا دنبال کردیم.

او افزود: خداروشکر براساس پیش‌بینی‌های فنی صورت گرفته فرآیند ثبت آرای مردمی به خوبی و با ضریب اطمینان بالا در حال انجام است و تا پایان امروز نتایج اولیه آن توسط روابط عمومی جشنواره اعلام می‌شود. تیزر روند ثبت آرای مردمی جشنواره پیش از نمایش فیلم‌ها در همه سالن‌ها پخش می‌شود. اینجا من هم یکبار دیگر شیوه انجام آن را از ابتدا تشریح می‌کنم تا افرادی که تاکنون به سامانه مراجعه نکرده‌اند، بتوانند به راحتی رای خود را ثبت کنند.
شکرخواه با اشاره به صیانت از آرای مردمی، در خصوص نحوه بررسی آرا عنوان کرد: ما به منظور صیانت از آرای تماشاگران و حقوق صاحبان آثار در چندین مرحله احراز هویت را براساس شماره تلفن همراهی که با آن بلیط خریداری شده است، بررسی می‌کنیم، بدین صورت که تماشاگران محترم با در اختیار داشتن کد رزرو بلیط فیلم و سانس مورد نظر، به سالن سینما مراجعه می‌کنند.  90 دقیقه پس از دریافت بلیط چاپ شده از کیوسک یا گیشه سینماهای نمایش‌دهنده آثار جشنواره، پیامک لینک (https://fajrvote.samfaa.ir) شرکت در رای‌گیری به همراه کد رای را دریافت خواهند کرد. البته باید به این نکته اشاره کنم که کد شرکت در رای یکتا است و تنها برای شماره تلفن همراه خریدار پیامک می‌شود و تنها برای آن معتبر خواهد بود.
او اظهار داشت:  از زمان دریافت پیامک تا 12 ظهر روز بعد امکان ثبت رای برای تماشاگران محترم امکان‌پذیر است.
شکرخواه اظهار داشت: ما در زمان ثبت رای، یکبار دیگر عملیات اعتبارسنجی و احراز هویت با شماره تلفن همراه خریدار از طریق ارسال رمز یکبار مصرف انجام می‌دهیم. در مرحله آخر رای به صورت چند ستاره‌ای قابل ثبت است. 
او تصریح کرد: ما براساس احراز هویت و اعتبارسنجی‌هایی که در چند مرحله انجام می‌دهیم، عملاً احتمال استفاده از کد رای را از اشخاص غیر سلب می‌کنیم و همین امر باعث ایمن‌تر شدن فرآیند رای‌گیری خواهد بود.
مدیر فناوری اطلاعات چهلمین جشنواره فیلم فجر تاکید کرد: معمولاً ممکن است در برخی موارد افراد سوال کنند که پیامکی برای ما دریافت نشده که این موضوع زیر 1 درصد است و در 99 درصد شرایط مختلف پیامک‌ها ارسال می‌شوند. زیرا امکان ارسال تلاش مجدد پیش‌بینی شده است و تقریباً این احتمالا به زیر 1 درصد می‌رسد.

دانشگاه‌ و سینما باید درهای خود را به روی یکدیگر باز کنند

پرهام نورافزا

دکتر مهدی ناظمی بر این باور است که نهادهای علمی و سینمای باید با یکدیگر گفت‌وگو کنند اما دانشگاه تصلب بیشتری پیدا کرده و از همکاری و تعامل با هنرمندان کمتر برخوردار است.

دکتر سید مهدی ناظمی، میزبان نشست‌های تخصصی بخش فرهنگی چهلمین جشنواره فیلم فجر، در گفت‌وگویی با بیان این مطلب و تاکید بر ضرورت ارتباط میان مباحث نظری، اندیشه‌محور و سینمایی را گفت: «ما برای اینکه سینما را از حالت گلخانه‌ای یا حالتی که صرفاً برای آسایش خاطر باشد خارج کنیم یا صرفاً به آن برای گردش اقتصادی نگاه نکنیم و جنبه‌های فرهنگی آن را مورد ملاحظه قرار دهیم، نیازمند آن هستیم تا از صرف جنبه بازاری و هنری و ژورنالیستی سینما عبور کنیم و مقداری هم به جنبه‌های جدی‌تر مانند مباحث نظری و علمی بپردازیم.»
 او بیان کرد: این رویکرد برای سینمای ما مهمتر است؛ زیرا در کشور ما بخش‌های علمی و نظری سینما، با بخش تولیدی و اجرایی آن فاصله دارد. در سال های اخیر این فاصله معنادار توسط افرادی که این فاصله را می‌پسندیدند و دوست داشتند که سینما را صرفاً فعالیت‌های گیشه‌پسند کنند، به دنبال تئوریزه کردن وضع خودشان نبودند. اما اتفاقی که در یک دهه اخیر رخ داده است این است که می‌گویند سینما نباید اصلاً با مباحث علمی و تئوریک مخلوط شود؛ در صورتی که میان سینما و مباحث علمی و تئوریک دیالکتیک برقرار شود، اتفاقا آنجا است که با تصادم دو ساحت تئوریکال (نظری) و پوئتیکال (شعری و هنری) می‌توان انتظار داشت که اتفاق بزرگی رخ دهد. در حال حاضر سینمای ما تخنه‌ای (تکنیک) شده است که در آن اپیستمه (معرفت) وجود ندارد به تعبیر دیگر فکر و اندیشه در آن کمتر دیده می‌شود.»

این استاد دانشگاه توضیح داد: «البته این روند تاحدودی در ماهیت جهانی سینما دیده می‌شود اما در هر حال سینمای ما آن‌طور که باید غنا پیدا  نکرده است. صاحب‌نظران درباره سینما حرف‌های زیادی دارند که در بیشتر این سال‌ها تبعید شده‌اند و اثری در جریان اصلی سینما ندارند. ما باید در این نشست‌ها و به‌طور کلی در عرصه دانشگاه و هنر طوری این دیالکتیک را برقرار کنیم که این دو ساحت به یکدیگر نزدیک شوند تا امیدوار باشیم که از ماحصل این اتفاق نتایج خوبی رخ دهد. این نشست‌ها قدم جدی است که برداشته شده اما به تنهایی اثری نخواهد داشت بلکه آغازگر یک روند است که جریان اصلی سینما تا جایگاه اندیشه و نظر را هم محفوظ بدارد.»
دکتر ناظمی با بیان اینکه جشنواره سینمای مقاومت، جایزه سینمایی ققنوس و عمار در این برنامه‌ها پیشگام بوده‌اند خاطرنشان کرد: «دانشگاه‌ها نیز پنل‌هایی دارند اما معضلی که وجود دارد این است که نهادهای علمی و هنری به معنای عام خیلی متصلب شده‌اند. منظور از این سخن این نیست که اهالی دانش خیلی مشتاق ورود به عرصه سینما هستند اما سینماگران نمی‌گذارند، خیر این مسأله دو طرفه است. متأسفانه نهاد علم هم بعضا سودانگارانه و کاسب‌کارانه به این موضوع نگاه می‌کند انگار که می‌خواهد انتقام بگیرد و بگوید حالا که من را در فرایند اصلی سینما راه نداده‌اند من هم شما را به دانشگاه راه نمی‌دهم. در نهایت برای آموزش و و پژوهش از اساتید خودم استفاده می‌کنم. این اتفاق در دانشگاه‌ها افتاده است اما بدتر از آن در دانشگاه‌های هنر است که شکل گرفته است. این فرایند باید بصورت دوطرفه انجام شود و بدون شک در شکل دانشگاهی خود برگزار خواهد شد. اما مسأله این است که به گونه‌ای دیگر و با فرایندی جدی‌تر و عمیق‌تر باید برگزار شود.»
او گفت: «خاطرم است که چند سال قبل فرهنگستان هنر شروع به راه‌اندازی کارگاه‌هایی کرد که محتوا و نتایج خیلی عالی داشت که عموماً میان‌رشته هم بود. اما همان برنامه‌ها نیز فراموش شد و نخبگان و اساتید آن در فضای شخصی خودشان و زیست بی‌اثر یا کم‌ثمر بلوکه شده‌اند. باید دانشگاه‌ها در خود را برای همکاری با سینما باز کنند. جشنواره در خود را برای اصحاب علم و فرهنگ باز کرده است حالا نوبت دانشگاه است که درهای خود را به روی سینما و علم باز کند. امسال البته دانشگاه امام صادق، سوره، هنر و صداوسیما در جریان این نشست‌ها اقداماتی کرده‌اند اما باید بعد از این مدت کوتاه پنل‌های تخصصی میان هنرمندان و منتقدان و اصحاب دانشگاه ایجاد کنند.»

انتخاب‌های هیات انتخاب جشنواره چهلم قابل دفاع است

پرهام نورافزا

مسعود نقاش‌زاده دبیر چهلمین جشنواره فیلم فجر که پیش از این به علت بیماری کرونا قرنطینه بود، در پنجمین روز جشنواره با حضور در برج میلاد از روند برگزاری این رویداد سینمایی بازدید و درباره برخی از حواشی آن به بیان نکاتی پرداخت.

 نقاش‌زاده درباره علت نبود خانم‌ها در هیات داوری آثار این دوره توضیح داد: «در هیات انتخاب آثار این دوره خانم‌‌هایی داشتیم. در مورد انتخاب هیات داوران نیز باید بگویم گاهی‌اوقات ترکیب و کسانی که ما با آنها گفت‌وگو می‌کنیم، ممکن است همه آن چیزی که میل داریم رخ ندهد. وگرنه خانم‌ها یکی از ارکان جدی جامعه هنری ما هستند. همین الان فیلم «دسته دختران» به کارگردانی خانم قیدی را دیدیم که نشان می‌دهد خانم‌ها در جامعه هنری ما تا چه اندازه توانا هستند.»
او افزود: «توانایی خانم‌ها را نه فقط در جامعه هنری بلکه رشادت‌های آنها در زمان‌های مختلفی شاهد بوده‌ایم.»
نقاش‌زاده در پاسخ به این پرسش که چرا این اتفاق به صورت عملی در انتخاب هیات داوران رخ نداده است، گفت: «یکی از فیلمسازان خانم خوب کشورمان در هیات انتخاب حضور داشت و این اتفاق می‌توانست در هیات داوران نیز اتفاق بیفتد. اینکه ما اینطور نگاه کنیم که اگر یک خانم در هیات داوری حضور داشته باشد، حتما سهم خانم‌ها را رعایت کردیم، یا اینکه فکر کنیم اگر یک طراح صحنه عضو هیات داوران باشد، سهم آنها را رعایت کردیم، درست نیست.»
دبیر جشنواره فیلم فجر افزود: «فکر می‌کنم باید مقداری این مسائل را از اینکه آیا نگاه واقعی به حضور زنان در هنر و رسانه وجود دارد یا خیر، تفکیک کنیم. ممکن است ما یک عضو خانم هم در هیات داوران داشته باشیم، اما آن توجهی که لازم باشد به کار خانم‌ها بشود، صورت نگیرد. فکر می‌کنم خوشبختانه در ترکیب هیات داوران اینقدر نگاه‌های حرفه‌ای، جدی و ملی وجود دارد که خود آقایان، خانم‌ها را نمایندگی می‌کنند و چه بسا مقداری قوی‌تر از خانم‌ها، آنها را نمایندگی کنند.»
مسعود نقاش‌زاده در پاسخ به انتقادها از انتخاب برخی از آثار این دوره از جشنواره توضیح داد:  «تا این اندازه که من در گفت‌وگو با هیات انتخاب در جریان جزییات قرار گرفتم، برایشان بسیار مهم بود که تنوع ژانر و گونه‌های مختلف در فیلم‌های جشنواره حضور داشته باشد. طبیعی است که همه این فیلم‌ها از لحاظ کیفی یکسان نباشند.»
او در پایان گفت: «طبیعی است که در برخی از ژانرها ما به اندازه کافی مهارت و توانایی پیدا نکرده باشیم. چون در طی این سال‌ها فیلم ارزشی و اکشن کم ساختیم اما در مجموع هیات انتخاب با توجه به همه فیلم‌هایی که دیدند و انتخاب کردند، فکر می‌کنم انتخابشان قابل دفاع است و از لحاظ تنوع ژانر در سینمای ایران می‌شود به آنها اعتماد کرد.»

پرهام نورافزا

در چهارمین روز از برگزاری جشنواره فیلم فجر، نشست آثار گنجینه با عنوان نمایش و نشست بررسی فیلم سینمایی «ناخدا خورشید» هفتمین فیلم سینمایی ناصر تقوایی با حضور مهدی سجاده‌چی فیلمنامه نویس و یکی از داوران چهلمین جشنواره فیلم فجر با اجرای اکبر نبوی در خانه جشنواره برگزار شد.

سجاده‌چی ابتدا درباره رویکرد فیلمسازی تقوایی و توجه او به اقتباس از آثار بزرگ، گفت: تقوایی در تیتراژ فیلم «ناخدا خورشید» اشاره کرده که این فیلم اقتباس آزادی از کتاب «داشتن و نداشتن» اثر ارنست همینگوی است. این اثر یک اقتباس درخشان است و بهترین فیلمی بود که می‌شد از این کتاب ساخت. فیلم‌های دیگری هم از این کتاب ساخته شد ولی ناخدا خورشید بهترین آن‌ها بود. هرچند «داشتن و نداشتن» خیلی کتاب محبوبی نبود.

وی ادامه داد: تقوایی به خوبی جغرافیای منطقه ای را که در آن فیلم ساخته شده است را می‌شناسد و به آن مسلط است. او به خوبی داستان و موقعیتش را می‌شناخت. تقوایی در فیلمسازیش به دیالوگ خیلی اهمیت می‌دهد و به دیالوگ توجه ویژه ای دارد. یکی از مشکلات اقتباس همین پایبند بودن یا نبودن به متن است؛ چراکه فیلمنامه‌نویس می خواهد زبان حال را بنویسد و در تبدیل به متن به مشکل می‌خورد. تقوایی به خوبی دیالوگ‌ها را در اقتباس درآورده است. کسی که چنین نگاهی دارد توانایی بالایی در اقتباس دارد. کسی که قدرت این کار را دارد می تواند بدون اینکه چیزی از قلم بیندازد، اقتباس خوبی انجام دهد. 
سجاده‌چی در ادامه اظهار کرد: دایی جان ناپلئون دیگر اثر تقوایی خط به خط دیالوگ دارد. این فیلم با تکیه کلام‌هایش مشهور شده است. این هنر تقوایی باعث شده در اقتباس موفق باشد. اگر دیالوگ خوب نباشد، بخش‌هایی از داستان در خودِ کتاب می‌ماند. در سینمای ایران اقتباس خیلی کم است. کارگردان‌های ما برخی اوقات اصرار دارند که بگویند فیلم هایشان اقتباسی است اما یک اشاره کوچک به یک داستان به معنای اقتباس نیست. البته چندین طیف اقتباس داریم، اما تعداد قابل توجهی اقتباس در سینمای ایران اتفاق نیفتاده است. فیلمسازهای ما علاقه به فیلم های اورجینال دارند. قدرت فیلمساز در ایران در اختیار کارگردان بوده است.

 این فیلمنامه نویس و داور چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر در ادامه بیان کرد: در کشور ما صنعت در سینما وجود ندارد. استانداردی در سینمای ایران نیست. اگر استاندارد وجود داشته باشد، اقتباس بیشتر می‌شود. یعنی اگر کتابی پرتیراژ باشد و اقتباسی درست از آن انجام شود، آن فیلم پرفروش خواهد بود. در دهه شصت مفهوم کارگردان مولف جا افتاد. یعنی این که اگر تو در فیلمنامه‌ات از کتابی اقتباس نکنی، اتفاق خوبی است. کارگردانی که اقتباس می‌کند، باید ضمن هنرمند بودن تکنسین باشد.
سجاده‌چی در ادامه به مشکل فیلمنامه نویسی در سینمای ایران اشاره و اظهار کرد: ما در سینمای ایران مشکل فیلمنامه نویس نداریم اما مشکل فیلمنامه نویسی داریم. بخش داستان فیلمنامه، مبتنی بر خلاقیت است. بزرگترین امتیاز و فضیلتمان در ایران، ادبیات و فرهنگ ادبی ماست. کلمه و ادبیات هنر ما در مقابل هنر تصویری غربی‌ها امتیاز است. ما اگر در تصویرسازی و ارجاعات تصویری ضعف داشته باشیم، باید قائدتا در ادبیانه نوشتن و مهارت داستان نویسی قدرتمند باشیم. 
وی در ادامه به معضل گرایش به کارگردانی در میان فیلمنامه نویسان اشاره کرد و گفت: ما تعدادی نویسنده خوب داریم که بعد از مدتی کارگردان می‌شوند. بارها شده فیلمنامه نویس آنچه را که نوشته را روی پرده ندیده است. یعنی فیلم با متنش متفاوت است. همین موضوع باعث شده است که بسیاری از فیلمنامه نویس‌ها به عرصه کارگردانی بیایند. البته که ما کارگردان‌هایی داریم که مانند ناصر تقوایی، داریوش مهرجویی و ... نویسندگان بزرگی هستند. جریان فیلمنامه نویسی کمتر به سینما راه پیدا کرده است. نویسنده ها دچار درخود ماندگی شده‌اند. سینمای ما در بیانش درجا می زند. دو ژانر احتماعی و کمدی در ایران حکمفرماست. 
این فیلمنامه نویس ادامه داد: ما فیلمنامه نویسانی داریم که در زمینه فیزیک مدرن تحقیقاتی دارند. فیلم «بین ستاره ای» اثر نولان که درام است از مفاهیم فیزیک مدرن استفاده کرده است. چه کارگردانی است در کشورمان از این ظرفیت ها استفاده کند؟
این فیلمنامه نویس در ادامه به چگونگی اقتباس اظهار کرد: شرط لازم و کافی برای اقتباس در شاعری شناخت فرهنگ خود است. نیاز نیست شما وقتی از شعری فرانسوی ترجمه می کنید، نیاز نیست که فرهنگ فرانسه را بشناسید. بلکه باید فرهنگ خودتان را به خوبی بشناسید. ناصر تقوایی در ناخدا خورشید انقدر جغرافیا، فرهنگ و آداب و رسوم فضای فیلم را می شناسد که زمان اقتباس از یک اثر آمریکایی، چیزی از داستان کم نمی‌کند. داستان اصلی فیلم «ناخدا خورشید» از منطقه ای در آن طرف دنیاست اما تقوایی انقدر فرهنگ خودی را می شناسد که طوری اقتباس کرده که چیزی جا نماند. بارها شده است که ما یک کتاب با دو ترجمه متفاوت دیده باشیم، که محتوای هر کدام متفاوت است. حتی اگر دو نفر اتفاقاتی را برای ما تعریف کنند، دو روایت متفاوت دارد. در هر اثری که نوشته می‌شود یا فیلمی که ساخته می‌شود، برخی از فیلم‌ها واسطه‌های متفاوتی برای فهمشان نیاز دارند. هر چه روایت روشن و واضح تر باشد اقتباس دقیق تر است. اگر واقع‌بین باشیم، ما منبع اقتباس داخلی کم داریم اما اگر نظام فیلمسازیمان را تغییر دهیم، می شود به مفهوم اقتباس در سینمای ایران امیدوار بود.