دانشگاه‌ و سینما باید درهای خود را به روی یکدیگر باز کنند

پرهام نورافزا

دکتر مهدی ناظمی بر این باور است که نهادهای علمی و سینمای باید با یکدیگر گفت‌وگو کنند اما دانشگاه تصلب بیشتری پیدا کرده و از همکاری و تعامل با هنرمندان کمتر برخوردار است.

دکتر سید مهدی ناظمی، میزبان نشست‌های تخصصی بخش فرهنگی چهلمین جشنواره فیلم فجر، در گفت‌وگویی با بیان این مطلب و تاکید بر ضرورت ارتباط میان مباحث نظری، اندیشه‌محور و سینمایی را گفت: «ما برای اینکه سینما را از حالت گلخانه‌ای یا حالتی که صرفاً برای آسایش خاطر باشد خارج کنیم یا صرفاً به آن برای گردش اقتصادی نگاه نکنیم و جنبه‌های فرهنگی آن را مورد ملاحظه قرار دهیم، نیازمند آن هستیم تا از صرف جنبه بازاری و هنری و ژورنالیستی سینما عبور کنیم و مقداری هم به جنبه‌های جدی‌تر مانند مباحث نظری و علمی بپردازیم.»
 او بیان کرد: این رویکرد برای سینمای ما مهمتر است؛ زیرا در کشور ما بخش‌های علمی و نظری سینما، با بخش تولیدی و اجرایی آن فاصله دارد. در سال های اخیر این فاصله معنادار توسط افرادی که این فاصله را می‌پسندیدند و دوست داشتند که سینما را صرفاً فعالیت‌های گیشه‌پسند کنند، به دنبال تئوریزه کردن وضع خودشان نبودند. اما اتفاقی که در یک دهه اخیر رخ داده است این است که می‌گویند سینما نباید اصلاً با مباحث علمی و تئوریک مخلوط شود؛ در صورتی که میان سینما و مباحث علمی و تئوریک دیالکتیک برقرار شود، اتفاقا آنجا است که با تصادم دو ساحت تئوریکال (نظری) و پوئتیکال (شعری و هنری) می‌توان انتظار داشت که اتفاق بزرگی رخ دهد. در حال حاضر سینمای ما تخنه‌ای (تکنیک) شده است که در آن اپیستمه (معرفت) وجود ندارد به تعبیر دیگر فکر و اندیشه در آن کمتر دیده می‌شود.»

این استاد دانشگاه توضیح داد: «البته این روند تاحدودی در ماهیت جهانی سینما دیده می‌شود اما در هر حال سینمای ما آن‌طور که باید غنا پیدا  نکرده است. صاحب‌نظران درباره سینما حرف‌های زیادی دارند که در بیشتر این سال‌ها تبعید شده‌اند و اثری در جریان اصلی سینما ندارند. ما باید در این نشست‌ها و به‌طور کلی در عرصه دانشگاه و هنر طوری این دیالکتیک را برقرار کنیم که این دو ساحت به یکدیگر نزدیک شوند تا امیدوار باشیم که از ماحصل این اتفاق نتایج خوبی رخ دهد. این نشست‌ها قدم جدی است که برداشته شده اما به تنهایی اثری نخواهد داشت بلکه آغازگر یک روند است که جریان اصلی سینما تا جایگاه اندیشه و نظر را هم محفوظ بدارد.»
دکتر ناظمی با بیان اینکه جشنواره سینمای مقاومت، جایزه سینمایی ققنوس و عمار در این برنامه‌ها پیشگام بوده‌اند خاطرنشان کرد: «دانشگاه‌ها نیز پنل‌هایی دارند اما معضلی که وجود دارد این است که نهادهای علمی و هنری به معنای عام خیلی متصلب شده‌اند. منظور از این سخن این نیست که اهالی دانش خیلی مشتاق ورود به عرصه سینما هستند اما سینماگران نمی‌گذارند، خیر این مسأله دو طرفه است. متأسفانه نهاد علم هم بعضا سودانگارانه و کاسب‌کارانه به این موضوع نگاه می‌کند انگار که می‌خواهد انتقام بگیرد و بگوید حالا که من را در فرایند اصلی سینما راه نداده‌اند من هم شما را به دانشگاه راه نمی‌دهم. در نهایت برای آموزش و و پژوهش از اساتید خودم استفاده می‌کنم. این اتفاق در دانشگاه‌ها افتاده است اما بدتر از آن در دانشگاه‌های هنر است که شکل گرفته است. این فرایند باید بصورت دوطرفه انجام شود و بدون شک در شکل دانشگاهی خود برگزار خواهد شد. اما مسأله این است که به گونه‌ای دیگر و با فرایندی جدی‌تر و عمیق‌تر باید برگزار شود.»
او گفت: «خاطرم است که چند سال قبل فرهنگستان هنر شروع به راه‌اندازی کارگاه‌هایی کرد که محتوا و نتایج خیلی عالی داشت که عموماً میان‌رشته هم بود. اما همان برنامه‌ها نیز فراموش شد و نخبگان و اساتید آن در فضای شخصی خودشان و زیست بی‌اثر یا کم‌ثمر بلوکه شده‌اند. باید دانشگاه‌ها در خود را برای همکاری با سینما باز کنند. جشنواره در خود را برای اصحاب علم و فرهنگ باز کرده است حالا نوبت دانشگاه است که درهای خود را به روی سینما و علم باز کند. امسال البته دانشگاه امام صادق، سوره، هنر و صداوسیما در جریان این نشست‌ها اقداماتی کرده‌اند اما باید بعد از این مدت کوتاه پنل‌های تخصصی میان هنرمندان و منتقدان و اصحاب دانشگاه ایجاد کنند.»