پرهام نورافزا
نشست تخصصی سینمای ایران و گفتمان انقلاب در روز دوم جشنواره در خانه جشنواره برگزار شد.
این نشست به میزبانی دکتر مهدی ناظمی مدرس دانشگاه، پژوهشگر فلسفه و سینما و مدیر فرهنگی و با حضور دکتر مجید اسماعیلی مدرس حوزه دانشگاه و تهیهکننده سینما و سیدمحمد حسینی مدرس دانشگاه و مدیر عامل انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس در سالن شماره 4 خانه جشنواره برگزار شد.
در ابتدا سید مهدی ناظمی پژوهشگر سینما در خصوص نشستهای تخصصی با محوریت سینما و گفتمان انقلاب اسلامی گفت: باید بحران میان نسبت سینما و گفتمان انقلاب اسلامی حل شود چراکه 30 سال است که ما برای فهمیدن این نسبت دچار مشکل هستیم و به نظر من لانگ شات تمام واقعیت نیست.مجید اسماعیلی مدرس حوزه دانشگاه و تهیهکننده سینما در ادامه با بیان اینکه باید روی موضوعات مربوط به سینما وقت گذاشت، عنوان کرد: روی زخم عمیق و 40 سالهای دست گذاشتهایم؛ واقعا باید روی موضوعات مربوط به سینما وقت گذاشت. وقتی درباره انقلاب اسلامی صحبت میکنیم به جریان تحولی برمیگردیم که تغییرات عمدهای روی گسترههای زیادی ایجاد میکند. به واسطه انقلاب اسلامی تحول عمومی گستردهای پیش آمد تا جایی که حتی اگر فردی تصادف میکرد بلند میگفت فدای سر امام خمینی و یا در ازدواج به آسانگیری روی میآوردند.
او ادامه داد: نگاه رو به سوی سعادت خوشبختی جدید بود و مردم با این جریان همراه بودند اما بعد فروکش کرد؛ مکانیسم برگشت با سه کار باید فعال شود؛ یکی از فاکتورها تبیین است تا استدلالها به شکل گسترده میان مردم رواج پیدا کنند.
اسماعیلی توضیح داد: بعد از دورهای کوتاه مدت تمام مواردی که انقلاب اسلامی به خاطر آنها رخ داده است دچار تغییر میشود. وقتی فضای احساسی به سمت فضای اخلاقی برود تمام فاکتورها به شکل کامل ایفا میشوند. در این فضا باید محتواها به شکل سادهای برای مردم تفهیم شود تا پوسته اصلی ایدولوژی دایره گستردهای پیدا کند و قطعا اندیشمندان و مدیران پردازشی روی این مفاهیم داشته باشند تا به فضای هنری برسیم. هنرمندان از این موقعیت به عنوان هنری راسخ و ابزاری بسیار خوب برای انتقال مفاهیم استفاده کنند.
او اضافه کرد: دشمن در ابتدای انقلاب اسلامی به نظام جمهوری اسلامی هجوم آورد و امثال شهید مطهری شهید آیت و... را از دست دادیم. ما نمیتوانیم با بحران جدی گرفته نشدن در سینما مقابله کنیم. ما در دنیایی زندگی میکنیم که تمدن اسلامی-شیعی یک طرف و دیگری تمدن غربی است که دومین تمدن همه چیز را تحت تاثیر قرار داده است. هند، چین و ژاپن در هاضمه غرب تحلیل رفتهاند و آنچه باقی مانده است شبکه محکم اعتقادی است که حرفهای جدید و نو دارد و اگر به آن بپردازیم دنیا را فرا میگیرد.
اسماعیلی بیان کرد: فیلمی چند سال پیش به آلمان رفت و گرچه در ایران مورد اقبال قرار نگرفت اما آلمانیها و حتی دانشآموزانشان تحت تاثیر این فیلم قرار گرفتهاند. مناجات شعبانیه را گاهی در ماه مبارک رمضان ترجمه کردهام و احساس کردم که چه پاسخ سختی باید به خداوند بدهیم که این مفاهیم را انتقال ندادهایم.
او ادامه داد: تمدن اسلامی شیعی با 200 شبکه معاند رو به رو شده است و هر کسی میخواهد از این حفره منفذی بسازد. مدیران ما این تمدن را جدی نگرفتهاند و باید دید اصلا بودجه سینما و صدا و سیما برای این موضوع چقد است. فیلمهای سینمایی که میسازیم تا چه میزان به نیازهای جوانان پاسخ داده است؟
اسماعیلی اظهار داشت: ما به پرسشهای نسل جدید در خصوص تحریمهای دارویی پاسخ ندادهایم. ما در حال تغییر سرنوشت بشریت هستیم و آیا کسی این حرفها را قبول دارد؟ این مسائل از لحاظ حجم، قد، پول و ... جدی گرفته نشده است و حتی افراد کاربلد را به کار نگرفتهایم. سینما به هیچ عنوان شوخی نیست و دنیا برای سینما ارزش زیادی را قائل میشود اما آیا ما این ارزش را قائل میشویم؟
او افزود: مشکل دوم به نهادهای غیرحاکمیتی برمیگردد و من به بسیاری از همدانشگاهیها میگفتم که مسائل انقلابی باید به تفهیم درستی برسند. مسائلی مانند حجاب اسلامی و جایگاه رهبری و سیستم حکومتی به اوایل انقلاب برمیگردد اما بعد از 40 سال از این مسائل متاثر نشدهایم. انقلاب اسلامی چیزی جز اهل بیت، قرآن و سید شهدا نیست. تاثیرات فکر و کار بزرگ سید شهدا نباید فراموش شود اما آنقدر که باید کار نکردهایم.
ناظمی در ادامه گفت: طبق صحبتهای اسماعیلی مدیریت کشور این مسئله را جدی نگرفته است و از طرفی دانشگاه، حوزه، مردم و نهادهای خصوصی آنچنان که باید روی این قضیه مانور ندادهاند.
حسینی اضافه کرد: باید آینه جادویی باطن انقلاب اسلامی را به جهانیان عرضه کنیم و باید منتظر این اتفاق باشیم. آیا میتوان ژانرهای محتلف را ایرانیزه کرد؟ قطعا میتوان این کار را انجام داد و ایتالیاییها این کار را به حالت قصه گویی خاص خود در آوردند و ژانر وسترن را به شیوه خود میسازد و حتی آمریکاییها نام آن را وسترن اسپاگتی میگویند. ژانر وحشت در ژاپن هم به گونه ژاپنی تغییراتی کرده است و عنصر وحشت در این کشور آنگونه نیست که آمریکا با آن کار میکند.
او اضافه کرد: اصالت سلاح در فیلمهای جنگی حضور داشت اما محصول ایرانی جنگ را به شیوه ایرانی نشان دادند و روایت شهودی بود و اصلا به شیوه آکادمیک نبود. در آثار ملاقلی پور، شورجه، آوینی و حاتمی کیا در دهه 60 سینمای دفاع مقدس سینمای جنگی ایرانیزه شد. حماسه در دفاع مقدس شبیه به آنچه در شاهنامه فردوسی وجود داشت و عیاری و پهلوانی در خونمان بود و در جبهه با آن روبه رو شدیم که طعم روایت جدیدی گرفت.